menu

Geluksamuletten vind je over de hele wereld. Hoe bijgelovig ben jij?

Klavertjesvier in Ierland. Roodgeschilderde Dala paarden in Skandinavië. Chinese gouden padden, Egyptische scarabeeën. Hoefijzers in Nederland. Of je nu zulke geluksamuletten in je handpalm houdt, ze om je nek draagt of er een bij je voordeur ophangt, ze bieden een weg naar een betere toekomst en schrikken boze geesten of slechte krachten af, denken mensen over de hele wereld.

Geluksamuletten vind je over de hele wereld. Hoe bijgelovig ben jij? - Jongbelegen.nu

Onzekere tijden

Sommige voorwerpen komen voort uit het geloof, zoals Boeddha's in Zuidoost-Azië. Andere vinden hun oorsprong in de traditie, zoals de kleurrijke, geometrische zeshoekige bedels die de Amerikaanse Amish aan hun schuren hangen. Ze zijn allemaal uniek voor hun geboorteplaats en universeel voor de menselijke natuur. Het feit dat ze in elke cultuur door de tijd heen opduiken, laat zien hoeveel geluk en bijgeloof er in ons DNA zit. In tijden van moeilijkheden of twijfel grijpen velen van ons naar een geluksbrenger. Mensen worden bijgelovig als ze geconfronteerd worden met onzekerheid over hun prestaties, zoals sportmensen en acteurs. We leven in onzekere tijden en als de zaken er slecht voorstaan, zoeken mensen naar iets dat misschien een betere tijd in het vooruitzicht stelt. Konijnenpootjes waren populair tijdens de Depressie in de jaren ’30 en in de Tweede Wereldoorlog hadden gevechtspiloten vaak pluizige dobbelstenen in hun cockpit hangen.  

Ook tijdens Corona

Bekijk het wereldnieuws en je vindt ook veel van deze geluksbrengers tijdens de coronaviruscrisis. In delen van Indonesië maken mensen ‘tetek melek’, traditionele zelfgemaakte maskers gemaakt van kokospalmen die boven deuropeningen worden gehangen om het gevaar af te weren. De Mexicaanse president Obrador heeft zelfs een aantal van zijn eigen amuletten getoond tijdens een persconferentie over de pandemie. In heel Mexico en Midden-Amerika hebben mensen lang troost gezocht bij ‘milagros’ (wonderen). De kleine metalen bedeltjes vind je zowel in kerken als in souvenirwinkels en stellen vaak lichaamsdelen of wezens voor die behoefte hebben aan genezing of een goddelijke ingreep. Hun betekenis ligt tussen letterlijk en figuurlijk: Een ‘milagro’ van een arm kan worden gebruikt om een tenniselleboog te genezen of om kracht op te doen. Een hondenbedeltje kan je viervoeter gezond houden.  

Het Boze Oog

Mensen hebben al duizenden jaren objecten en symbolen die slechte geesten uitbannen. Onder de oudste zijn de boze ogen, die blauwe en witte cirkels en lichtbollen die je vindt in bazaars en soeks in de mediterrane en Arabische regio's. Ze worden verondersteld een destructieve blik, ook wel het Boze Oog genoemd, af te wenden.  Dit idee gaat zo'n 5000 jaar terug tot de Sumeriërs uit de Eufraatvallei. In Turkije en in andere delen van de islamitische wereld zijn deze ogen ook te vinden in kommen, op armbanden en zelfs op deurmatten. Een ander eeuwenoud zijderoute-amulet is de handvormige ‘hamsas’, in overvloed aanwezig op markten van Marokko tot Israël.  

Geluksdieren

Over de hele wereld geloven mensen geloven in wezens die de voorzienigheid brengen. Geluksolifanten in Thailand (uitgevoerd als souvenirzakjes, kettingen of T-shirts), de beschermende ‘torito de pucará’ (keramische stieren) die vele daken op het platteland van Peru en Bolivia siert. Bezoek je Japan, dan word je bij de ingang van winkels en restaurants verwelkomd door de ‘maneki-neko’, de zwaaiende katjes die je in ons land ook wel bij toko’s vindt. Ze zijn bedoeld om klanten aan te trekken en brengen rijkdom en geluk. De beeldjes lijken juist afscheid van je te nemen, maar in Japan is de wegwuivende beweging juist een begroeting. Bij Japanse Shinto heiligdommen en boeddhistische tempels kun ‘omamori’, kleine brokaatzijden zakjes met geschreven gebeden kopen.  

Rituelen

In veel landen wordt gedacht dat rituelen een invloed hebben op het geluk. In Engeland zeggen sommige mensen het woord ‘rabbit’ de eerste ochtend van elke maand als ze wakker worden. Serviërs morsen water achter iemand die op reis gaat of een belangrijke afspraak heeft. Op oudejaarsavond dragen de Spanjaarden rood ondergoed en eten ze een dozijn druiven als de klok middernacht slaat, om 12 maanden van geluk in te luiden. In Rusland spuugt iemand om geluk af te dwingen over zijn of haar schouder. Russen zeggen ook dat je nooit een tas op de grond moet zetten, omdat dat dan je geld verdwijnt.  

Psychologisch effect

Wat voor ritueel of amulet een cultuur ook heeft om het goede op te roepen en het kwade af te weren, hun kracht lijkt toch meer in een psychologisch effect te liggen. In een reeks experimenten vroegen onderzoekers mensen om anagrammen op te lossen, golf putts uit te voeren en meer lastige dingen te doen, zowel met als zonder hun favoriete amulet. Mensen behaalden betere prestaties als ze hun geluksbrenger bij zich hadden.

 

 

 

december 2020
Wim van der Oest
Kan lezen en schrijven met woorden. Vier decennialang tekstschrijver en auteur. Enthousiast medeoprichter van Jongbelegen. Waarom? Omdat hij online maar bar weinig magazines kon vinden die niét tuttig en ouderwets zijn.

Goed stuk

Deel dit artikel: