menu

Nijntje is 65, maar gaat niet met pensioen

Je kunt je Nederland zonder nijntje (haar schepper, tekenaar Dick Bruna, gebruikte nooit hoofdletters) haast niet voorstellen. Wij en onze eventuele kinderen en kleinkinderen zijn met haar opgegroeid. We zijn allemaal voorgelezen uit de boekjes, hebben de truitjes gedragen en uit de drinkbekers gedronken. Deze week is nijntje 65 jaar geworden, maar ze gaat nog lang niet met pensioen. 

Nijntje is 65, maar gaat niet met pensioen - Jongbelegen.nu

De geboorte van nijntje
Nijntje werd geboren in 1955 toen Dick Bruna zijn eenjarig zoontje Sierk verhalen begon te vertellen over een konijntje dat ze eerder in de duinen van Egmond aan Zee hadden gezien waar ze op vakantie waren. De tekenaar zette nijntje neer in een paar eenvoudige strepen en ze werd een meisjeskonijn omdat hij vond dat een konijntje er leuker uitzag in een jurkje dan in een lange broek. In het begin tekende Bruna nijntje als een speelgoeddier met flaporen, maar in 1963 
verandert hij zijn tekenstijl en krijgt ze de gestileerde vorm van een konijn met minimalistische zwarte grafische lijnen. Bruna koos ervoor om alleen zwart, wit, de primaire kleuren (rood, geel en blauw), groen, oranje, bruin en grijs te gebruiken. Vooral het veelvuldig gebruik van primaire kleuren maakt nijntje direct herkenbaar. 

De nijntjeboekjes
Het eerste nijntjeboekje werd in 1955 geproduceerd en gevolgd door vele andere, waarvan er in totaal meer dan vijfentachtig miljoen exemplaren zijn verkocht. Naast de nijntjeboekjes tekende Bruna ook zo’n honderd prentenboeken over andere personages. De nijntjeboekjes bevatten elk twaalf pagina's. Elke pagina heeft een illustratie en vier regels vers. Het laatste woord van de tweede regel rijmt altijd met het laatste woord van de vierde regel. Ze zijn geschreven over dingen die kinderen kunnen begrijpen en situaties waar ze mee te maken krijgen, zoals naar het ziekenhuis moeten en naar school gaan en ze hebben altijd een gelukkig einde. Sommige boekjes hebben helemaal geen tekst zoals bijvoorbeeld ‘nijntje's droom’. De boekjes zijn gedrukt op klein formaat omdat Bruna het belangrijk vond dat zijn jonge publiek het gevoel kreeg dat zijn boekjes er voor hen waren en niet voor hun ouders. 
Dick Bruna, die in februari 2017 op negenentachtigjarige leeftijd overleed, heeft vele prijzen gewonnen voor zijn boeken. Zo kreeg hij het Gouden Penseel voor 'boris beer' (1990), het Zilveren Penseel voor 'nijntje in de tent' (1996) en de Zilveren Griffel voor 'lieve oma pluis', het boekje waarin de oma van nijntje ziek wordt en overlijdt (1997). In 2016 kreeg hij de Max Velthuijs-prijs, een oeuvreprijs voor illustratoren van kinderboeken die eens in de drie jaar wordt uitgereikt.

Vertalingen over de hele wereld
De verhaaltjes van nijntje zijn in veel talen vertaald. Bruna controleerde de vertalingen streng. Als een boekje werd vertaald in een taal die hij niet kende dan vroeg hij iemand anders om de tekst terug te vertalen zodat hij het resultaat kon controleren. In de meeste andere talen is de naam nijntje onuitspreekbaar en is die veranderd in 'miffy'. Dat is bijvoorbeeld zo bij het Deenstalige ('miffys verden') en het Engelstalige ('miffy') kinderprogramma. In oudere Duitse boekjes komt men nog de naam nijntje of letterlijk vertaald 'ninchen' tegen. Daarnaast zijn er vertalingen verschenen in onder andere het Haags (door Marnix Rueb), Gronings (Jan Sleumer), Utrechts (Herman van Veen), Achterhoeks (Arie Ribbens), Papiaments (Oetie Basilio) en Twents (Harry Nijhuis). 

Televisieseries en film 
De avonturen van nijntje lenen zich natuurlijk uitstekend voor animatieseries op televisie en film. Door de jaren heen is er daar dan ook een aantal van verschenen. Hierin spelen naast de personages uit de nijntjeboeken ook andere personages van Dick Bruna een rol, zoals betje big, knorretje, snuffie en boris en barbara beer. Op televisie zijn verschenen: 
‘nijntje, de originele serie’ (1984-1992) door Gene Deitch 
‘nijntje kleuren, cijfers en vormen’ (1996) door Kodansha 
‘nijntje en vriendjes’ (2003-2008) door Pedri Animation
‘nijntjes avonturen, groot en klein’ (2015-2018) door Blue Zoo Productions
Op 30 januari 2013 ging de eerste bioscoopfilm van nijntje, geregisseerd door Hans Perk, in première in het Amsterdamse Tuschinski. 

Kopie van nijntje 
Nijntje wordt soms verondersteld een Japans personage te zijn. Dat komt omdat Sanrio's ‘Hello Kitty’, geïntroduceerd in 1974, is weergegeven met behulp van een soortgelijke lijnenstijl. In een interview met de Engelse krant The Daily Telegraph uitte Bruna zijn afkeer over ‘Hello Kitty’. ‘Dat’, zij hij duister, ‘is een kopie van Nijntje, denk ik. Dat vind ik helemaal niet leuk. Ik denk altijd: Nee, doe dat niet. Probeer iets te maken dat je zelf bedenkt!’.
Mercis BV, vertegenwoordiger van Bruna, heeft in 2010 een rechtszaak aangespannen tegen Sanrio met de claim dat een van ‘Hello Kitty’'s gezelschapsfiguren, een konijn genaamd ‘Cathy’, inbreuk maakt op het auteursrecht en het handelsmerk van nijntje. De rechtzaak werd gewonnen en Sanrio werd bevolen de verkoop van ‘Cathy’ producten in België, Luxemburg en Nederland te stoppen.

Niet met pensioen 
In juli 2014 kondigde Dick Bruna zijn pensionering aan en meldde daarbij dat de rechten op het nijntje-karakter niet zouden worden verkocht. Dat betekent dat nijntje voorlopig nog niet met pensioen gaat en er nog vele generaties peuters en kleuters zullen blijven genieten van dit zo oerhollandse duinkonijntje. 

juni 2020
Wim van der Oest
Kan lezen en schrijven met woorden. Vier decennialang tekstschrijver en auteur. Enthousiast medeoprichter van Jongbelegen. Waarom? Omdat hij online maar bar weinig magazines kon vinden die niét tuttig en ouderwets zijn.

Goed stuk

Deel dit artikel: