Een Guitige Geschiedenis – 75 Jaar Suske & Wiske

Suske & Wiske, wie is er niet mee opgegroeid? En hoeveel volwassenen smullen er niet regelmatig nog van de zo herkenbare rode stripalbums? Dit jaar is het 75 jaar geleden dat het eerste album verscheen. Jongbelegen dook in de Guitige Geschiedenis van het avontuurlijke tweetal. 

Foto: Evert Elzinga


Het begin 
De Belgische striptekenaar Willy Vandersteen (1913-1990) begon in de winter van 1944-1945 met het maken van schetsen voor een stripalbum dat ‘Rikki en Wiske’ moest gaan heten. Hij legde de schetsen voor aan twee directieleden van de Standaard Boekhandel die een deel van het verhaal doorstuurden naar de redactie van De Nieuwe Standaard, een Nederlandstalig dagblad in België. In dat dagblad verscheen op 30 maart 1945 de eerste aflevering ‘De avonturen van Rikke en Wiske’. Het verhaal verscheen in 1946 als album in de winkel. Dat album was geen succes, binnen twee jaar werden er slechts 7.000 exemplaren van verkocht. Vandersteen bewerkte zijn idee en op 19 december 1945 verscheen in de krant de reeks ‘Op het eiland Amoras’ waarin Wiske’s oudere broer Rikki had plaatsgemaakt voor Suske. Willy Vandersteen gaf voor Rikki’s verdwijning later de reden dat dit personage te veel had geleken op Kuifje. In januari 1947 werd dit het eerste Suske en Wiske stripalbum. Het verkocht meteen goed, de Suske en Wiske stripreeks was geboren en zou uitgroeien tot de langstlopende in de Benelux.

Humor
De Suske en Wiske stripreeks werd al snel erg populair. Vandersteen doorspekte zijn verhalen met een humor die varieerde van absurde grappen, woordspelingen en moppen. Vooral in de beginjaren verwees hij regelmatig naar de actualiteit, een formule die wel in de kranten werkten, maar die de stripalbums al snel gedateerd maakten. Daarom verdween de actualiteit uit de verhalen, alhoewel de strip altijd wel een sterke maatschappijkritische ondertoon heeft gehouden. Een andere oorzaak voor de populariteit van Suske en Wiske was het verteltalent van Vandersteen. Hij wist sfeerrijke, fantasievolle, spannende en mysterieuze verhalen van zeer uiteenlopende herkomst te bedenken. 

Inspiratiebronnen 
De inspiratie voor veel van die verhalen komt uit de geschiedenis. Daarnaast putte Vandersteen vaak inspiratie uit grote literaire werken, bekende sprookjes en mythen en soms ook de bijbel. In de periode 1949-1953 haalde Vandersteen zijn inspiratie vooral uit de klassieke mythologie, diverse bekende sagen en bekende romans. Zo zijn in ‘De mottenvanger’ bijvoorbeeld veel elementen uit de klassieke Griekse mythologie verwerkt. ‘Het bevroren vuur’ bevat overwegend sprookjeselementen en speelt zich daarnaast af in het tijdperk van de Noormannen. ‘De Ringelingschat’ is mede gebaseerd op Wagner’s ‘Der Ring de Nibelungen’. ‘De dolle musketiers’ is gebaseerd op Alexandre Dumas' roman ‘De drie musketiers’. 
Voor latere verhalen leveren allerlei bekende films en televisieseries de inspiratie. Zo was ‘Wattman’ uit 1967 gebaseerd op de populaire superheldenstrip ‘Batman’. De film ‘Zorba de Griek’ werd ‘Jeromba de Griek’ en Paul Verhoeven’s ‘RoboCop’ werd 
‘Robotkop’. 

Situering 
Veel verhalen spelen zich af in België, het thuisland van Studio Vandersteen. Een aantal verhalen speelt zich af in Nederland, waaronder ‘De Efteling-elfjes’ en ‘De woelige wadden’. Soms reizen Suske en Wiske af naar het Verre Oosten zoals in ‘De stemmenrover’, ‘De sissende sampan’ en ‘De wilde weldoener’. Willy Vandersteen verwerkte zijn eigen reiservaringen in deze verhalen. 
Vaak duiken er ook fictieve landen en plaatsen op zoals ‘Chocowakije’, ‘Amoras’, ‘Bazaria’ en ‘Kommersbonten’. Het eiland Amoras is welliswaar een fictief land, maar staat volgens Vandersteen model voor de stad Antwerpen. 

Hoofdpersonages

Suske Oorspronkelijk woonde Suske op het eiland Amoras en is een verre nazaat van de ontdekker van het eiland Sus Antigoon. Tante Sidonia adopteerde hem in haar gezin. Bij zijn introductie in de strip is hij een schaars geklede woesteling, die volledig uit zijn vel springt wanneer iemand ‘Seefhoek vooruit’ roept (bij latere herdrukken van ‘Het eiland Amoras’ is dit veranderd in ‘Antigoon vooruit’). In vrijwel alle andere verhalen is hij een doorsnee jongen zonder kleurrijk karakter. Hij is echter wel moedig, idealistisch, trouw, meestal intelligent en ook tamelijk sterk.

Wiske Een meisje dat eigenlijk Louise heet. Ze wordt door haar tante Sidonia opgevoed. Wie haar ouders zijn of wat daarmee is gebeurd wordt in de verhalen nergens duidelijk. Wiske is intelligent, maar ook nieuwsgierig, jaloers en soms ijdel. Toch kan ze wanneer het moet deze gebreken opzijzetten en haar goede hart tonen.

Schanulleke Een lappenpopje waar Wiske zielsveel van houdt. Aanvankelijk heette ze in België Schalulleke en -om voor de hand liggende redenen- in Nederland Schabolleke. Haar huidige naam kreeg ze in ‘De schone slaper’.

Tante Sidonia is Wiskes tante. Zij speelt in veel verhalen min of meer de bijrol van adoptiemoeder van zowel Suske als Wiske. Maar soms (met name in de oudere verhalen) speelt zij zelf ook heel actief mee. Ze is een lange, magere vrouw die haar mannetje kan staan in noodsituaties. Desondanks wordt het haar soms ook te veel en krijgt ze zenuwtoevallen. Ze lijkt in sommige verhalen heimelijk verliefd op Lambiek te zijn en komt daar soms gewoonlijk openlijk voor uit, zoals in ‘De sterrenplukkers’. Vaak krijgt ze spottende opmerkingen over haar grote voeten en haar abnormaal lange neus.

Lambiek Werd ooit door professor Barabas ingehuurd als detective en is sindsdien een van de vaste hoofdpersonages gebleven. Lambiek zorgt meestal voor de grappigste momenten in de strip. Vandersteen gaf hem aanvankelijk de naam Pukkel. De naam Lambiek is afgeleid van het Belgische lambiekbier. 

Jerom Een ongelofelijk sterke kerel die de anderen in moeilijke situaties dankzij zijn kracht steeds uit de problemen helpt. Hij komt oorspronkelijk uit de prehistorie, maar zat ingevroren totdat hij in de 17de eeuw door de hertog Le Handru werd ontdooid. In zijn debuutverhaal ‘De dolle musketiers’ is hij een van de vijanden van Suske, Wiske, Lambiek en Sidonia. Na door Wiske te zijn bekeerd, wordt hij meegenomen naar de 20e eeuw via de teletijdmachine van Professor Barabas. 

Als eerbetoon aan Suske en Wiske en de makers ervan werd in 2019 een podcastreeks gemaakt door Koen Maas. Je vindt ‘Suske en Wiske en de Perfecte Podcast’ hier: