Tien kleine Negertjes, Het Kerstjoodje. Kúnnen deze boeken nog?
Museum Meermanno | Huis van het boek in Den Haag is het oudste boekenmuseum ter wereld. Tot nu toe konden bezoekers er vooral bijzonder gemaakte boeken in beperkte oplagen bekijken, zoals bijvoorbeeld middeleeuwse handschriften en op een bijzondere manier gemaakte kunstenaarsboeken.
Tot en met 1 maart 2020 presenteert het museum nu ook de tentoonstelling Foute Boeken?. Het vraagteken achter de titel van de tentoonstelling staat er niet voor niets. Het museum wil graag van het publiek weten of een bepaald soort boeken, die door een andere tijdgeest en voortschrijdend inzicht controversieel zijn geworden, in de ban moeten of dat zij onder de vrijheid van meningsuiting vallen.
Actuele thema’s
Wie leest er nog zijn kinderen Oki en Doki bij de negers voor of Kuifje in Afrika? Hetzelfde geldt voor christelijke boeken waarin joodse kinderen worden bekeerd of ‘heidenen’ in Afrika door missie of zending op het goede pad worden gebracht.
In de tentoonstelling is ook aandacht voor de invloed van politieke propaganda tijdens de Tweede Wereldoorlog, veelal via kinderboeken. De discussie over de ongeveer 300 ‘foute’ boeken die in de tentoonstelling te zien zijn en die vaak in enorme oplagen zijn verspreid, raakt aan verrassend actuele thema’s, zoals racisme, seksisme en antisemitisme.
Bezoekers aan het woord
In de tentoonstelling vindt de bezoeker boeken die representatief zijn voor een bepaalde ideologie of religie. Een citaat uit zo’n boek wordt geprojecteerd, met daaroverheen de vraag hoe wij hier tegenwoordig tegenaan kijken. Ook is in iedere zaal een zithoekje gecreëerd waar bezoekers een speciale krant met actuele berichten kunnen lezen. Deze krantenberichten van het afgelopen jaar confronteren ons met de actualiteit van de discussie over de invloed en de kracht van boeken. In de laatste zaal kan de bezoeker citaten, woorden en titels uit een boekje scheuren waarvan zij of hij vindt dat die ‘echt niet meer kúnnen’. Een leuke manier om de bezoekers aan het woord te laten.
Vrijheid van meningsuiting
Nederland staat van oudsher bekend als een vooruitstrevend, liberaal en tolerant land dat vrijheid van meningsuiting en drukpers in de grondwet heeft verankerd. In de tentoonstelling ‘Foute boeken?’ wordt de bezoeker via de thema’s politiek, religie en maatschappij bevraagd over de impact van boeken. Wanneer de bezoeker de verschillende voorbeelden van boeken, schoolplaten, affiches en krantenartikelen in hun context ziet, wat maakt dat dan los? Huis van het boek wil met deze baanbrekende tentoonstelling onderzoeken hoe mensen nu denken over boeken die al lange tijd en soms nog steeds onze identiteit en onze ideeën vormen. Staat de bezoeker voor de vrijheid van meningsuiting en drukpers of vindt men dat die te ver gaat en begrensd moet worden?
Foute Boeken? is t/m 1 maart 2020 te bezoeken aan de Prinsessegracht 30 in Den Haag.
Bron: Museum Meermanno | Huis van het boek