Vrijdag de 13e. Bijgeloof of misschien toch eh…?
Vandaag is het vrijdag de 13e. Veel mensen zullen weer nerveus de hele dag omhoog lopen te kijken omdat ze plotselinge blikseminslagen of vallende aambeelden verwachten. Waar komt dat bijgeloof rond deze dag, bekend als ‘Paraskevidekatriafobie’, vandaan? En waarom houden we niet van het getal 13?
Teken van pech
Westerse culturen brengen het getal 12 historisch gezien in verband met volledigheid - er zijn 12 dagen rond Kerst, 12 maanden en tekens van de dierenriem, 12 werken van Hercules, 12 goden van Olympus en 12 stammen van Israël - om maar wat voorbeelden te noemen. Maar opvolger 13 kent een lange geschiedenis als teken van pech. Oude wetgevers lieten naar verluidt een 13e wet weg uit de lijst van rechtsregels. Hoewel dit waarschijnlijk een administratieve fout was, wijzen bijgelovige mensen hier soms op als bewijs van de langdurige negatieve associaties met het getal 13.
Waarom is vrijdag de 13e een ongeluksdag?
Volgens de Bijbelse traditie woonden 13 gasten het Laatste Avondmaal bij, dat op Witte Donderdag werd gehouden, waaronder Jezus en zijn 12 apostelen. De volgende dag was Goede Vrijdag, de dag van Jezus' kruisiging. De opstelling van de zitplaatsen bij het Laatste Avondmaal zou aanleiding hebben gegeven tot een langdurig christelijk bijgeloof dat het hebben van 13 gasten aan een tafel een slecht voorteken was, namelijk dat het de dood uitnodigde. Hoewel de negatieve associaties van vrijdag zwakker zijn, hebben sommigen gesuggereerd dat ze ook wortels hebben in de christelijke traditie. Net zoals Jezus op een vrijdag werd gekruisigd, werd ook van vrijdag gezegd dat het de dag was waarop Eva de noodlottige appel van de Boom der Kennis aan Adam gaf, evenals de dag waarop Kaïn zijn broer Abel doodde. De beroemde middeleeuws schrijver Geoffrey Chaucer verwees ook naar de pech die deze dag teweeg zou brengen en legde in zijn ‘Canterbury Tales’ vast dat het geen goed idee was om op een vrijdag een reis of een project te beginnen.
De ‘Thirteen Club’
In de late 19e eeuw probeerde een New Yorker, genaamd Captain William Fowler (1827-1897), het blijvende stigma rond het getal 13 -en met name de ongeschreven regel over het niet hebben van 13 gasten aan een eettafel - weg te nemen. Hij deed dit door het oprichten van een exclusieve vereniging genaamd de ‘Thirteen Club’. De groep dineerde regelmatig op de 13e dag van de maand in kamer 13 van de Knickerbocker Cottage, een populaire bar die Fowler van 1863 tot 1883 bezat. Voordat ze aan tafel gingen voor een 13-gangen diner, namen de leden plaats onder een ladder en een spandoek waar ‘Morituri te Salutamus’ op stond, Latijn voor ‘Zij die gaan sterven groeten u’. Vier voormalige Amerikaanse presidenten (Chester A. Arthur, Grover Cleveland, Benjamin Harrison en Theodore Roosevelt) zouden ooit toetreden tot de ‘Thirteen Club’.
Vrijdag de 13e in de popcultuur
Een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de vrijdag de 13e legende vond plaats in 1907 met de publicatie van de roman ‘Friday, The Thirteenth’, geschreven door Thomas William Lawson. Het boek vertelt het verhaal van een New Yorkse effectenmakelaar die bijgeloof over de datum aanzwengelt om chaos te creëren op Wall Street en een moord te plegen. De horrorfilm Friday the 13th, uitgebracht in 1980, gaat over een moordenaar met de naam Jason en is misschien wel het bekendste voorbeeld van het beroemde bijgeloof in de geschiedenis van de popcultuur. De film heeft meerdere vervolgen voortgebracht, maar ook stripboeken, novelles, videospelletjes, gerelateerde koopwaar en talloze angstaanjagende Halloween kostuums.
Wat ging er mis op vrijdag de 13e?
Op vrijdag 13 oktober 1307 arresteerden soldaten van koning Filips IV van Frankrijk honderden Tempeliers, een machtige religieuze en militaire orde die in de 12e eeuw werd gevormd voor de verdediging van het Heilige Land. Gevangengenomen op beschuldiging van verschillende illegale handelingen (maar eigenlijk omdat de koning toegang wilde tot hun financiële middelen), werden vele Tempeliers later geëxecuteerd. Sommigen noemen het verband met de Tempeliers als de oorsprong van het Vrijdag de 13e bijgeloof, maar zoals vele legendes over de Tempeliers en hun geschiedenis blijft de waarheid duister. In meer recente tijden hebben zich een aantal traumatische gebeurtenissen voorgedaan op vrijdag de 13e, waaronder het Duitse bombardement op Buckingham Palace (september 1940), de moord op Kitty Genovese in Queens, New York (maart 1964), een cycloon die meer dan 300.000 mensen in Bangladesh doodde (november 1970), de verdwijning van een Chileens vliegtuig van de luchtmacht in de Andes (oktober 1972), de dood van rapper Tupac Shakur (september 1996) en de crash van het cruiseschip Costa Concordia voor de kust van Italië, waarbij 30 mensen omkwamen (januari 2012).
Wij wensen je veel geluk vandaag!
Bron: History.com
