Gouwe ouwejaar: Waarom eten we die vette oliebol eigenlijk?
Voor veel mensen mag hij tijdens oudejaarsavond niet ontbreken: de oer-Nederlandse, gezellige oliebol. We eten ‘m al eeuwen, ook al zag hij er voor de zeventiende eeuw wel een beetje anders uit. Vóór die tijd werd een laagje deeg gebakken in een klein bodempje reuzel, lijnzaadolie of raapolie en was de oliebol dus eigenlijk een oliekoek.
Begin van de jaartelling
De geschiedenis van die oliekoeken gaat terug tot het begin van onze jaartelling. De Germanen offerden eind december voedsel aan de goden om hen tevreden te stellen. Vooral de godin Perchta moest worden bezworen, want die was tijdens de donkere winterdagen moordlustig. Het voedsel dat men offerde was gewikkeld in meel en gebraden in olie. Deze eerste oliekoeken konden niet vet genoeg zijn, want de Germanen geloofden dat door de vettigheid het zwaard van Perchta van hun lichaam zou glijden.
Strategische rol
In de Middeleeuwen begon de oliekoek meer onderdeel van de tradities te worden. Kerstmis vormde het einde van een vastenperiode en dit werd gevierd met het eten van oliekoeken, die door hun vet en calorieën ook goed beschermden tegen de winterkou.
Ten tijde van een beleg van een kasteel of een stad speelde de oliekoek zelfs een strategische rol. Als tijdens een langer beleg op een zeker moment alle verse producten op of bedorven waren, greep men naar de meel en olie die altijd in grote hoeveelheden waren ingeslagen, en kwamen er dagelijks oliekoeken op tafel.
Oliekoek wordt oliebol
In de zeventiende eeuw stroomde er door de wereldwijde handel van VOC en WIC steeds meer olijfolie naar Nederland. Huisvrouwen en koks begonnen het deeg nu in olie te frituren, waardoor de rond bol ontstond.
Maar pas in de negentiende eeuw werd de oliebol een traditionele lekkernij tijdens Oud en Nieuw.
Gezond of ongezond?
De naam oliebol doet bijna automatisch vermoeden dat dit nou niet de meest gezonde
hap is. Toch zit er in de traditionele oliebol weinig suiker. Het beslag bestaat uit bloem, melk, gist en een heel klein beetje suiker. Het lijkt op brooddeeg, dat ook weinig suiker bevat.
Tot zover gaat het dus goed. Maar dan komt het moment dat de deegbolletjes verdwijnen in het hete frituurvet en daar flink wat van opzuigen.
Een kleine oliebol van 65 gram bevat ongeveer 160 kilocalorieën. Eet je een grote oliebol van de oliebollenkraam dan krijg je al snel zo’n 300 kilocalorieën naar binnen.
Da’s veel maar ook weer niet alarmerend. Een stuk appeltaart bevat zo’n 292 kilocalorieën en een grote reep chocolade 411 kilocalorieën. En in beide zit dan wél veel suiker.
En appelflappen?
Door hun naam zou je verwachten dat appelflappen en appelbeignets minder ongezond zijn dan de oliebol. Maar dat is niet zo, beide lekkernijen bevatten meer kilocalorieën en suiker. Een appelflap van 100 gram bevat 361 kilocalorieën en 22,4 gram suiker, terwijl een appelbeignet van 115 gram 308 kilocalorieën en 23,5 gram suiker bevat (bron: Eetmeter Voedingscentrum).
Al met al kun je de (kleine) oliebol dus rustig op tafel zetten.
Jongbelegen wenst je een heel fijn uiteinde!
