Gauguin en Hitchkock. MeToo zou korte metten met ze maken

‘Moeten we helemaal stoppen met kijken naar Gauguin?’
Dat is de verrassende vraag die bezoekers in de oortjes van hun audiogids horen als ze door de tentoonstelling Gauguin Portraits lopen in de National Gallery in Londen. De expositie, die loopt tot 26 januari a.s., toont afbeeldingen van Paul Gauguin zelf, zijn vrienden en collega-artiesten. Van de kinderen die hij verwekte én de jonge meisjes met wie hij op Tahiti woonde.

Bevoorrechte westerling
Een opvallend portret in de tentoonstelling is ‘Tehamana heeft vele ouders’ uit (1893). Het beeldt een tienervriendin van Gauguin af die een waaier vasthoudt.
‘De kunstenaar had herhaaldelijk seksuele relaties met jonge meisjes, trouwde er twee en verwekte kinderen’, leest de tekst bij het schilderij. ‘Gauguin heeft ongetwijfeld zijn positie als bevoorrechte westerling uitgebuit om het maximale uit de seksuele vrijheden te halen die hem ter beschikking stonden’.
Geboren in Parijs, de zoon van een radicale journalist, bracht Gauguin zijn vroege jaren door in Peru voordat hij terugkeerde naar Frankrijk. Hij begon met schilderen, terwijl hij werkte als effectenmakelaar, een beroep dat hij spoedig zou opgeven. Hij vertrok naar Tahiti in 1891 op zoek naar de exotische omgeving die hij als een jongen in Peru had gekend. Gauguin bracht het grootste deel van de 12 resterende jaren van zijn leven door op Tahiti en op het Franse Polynesische eiland Hiva Oa, waar hij samenwoonde met adolescente meisjes, kinderen bij hen verwekte en zijn bekendste schilderijen produceerde.
In de internationale museumwereld is Gauguin een kaskraker. Alleen al de afgelopen jaren waren er een half dozijn tentoonstellingen van zijn werk. Onder andere in Parijs, Chicago en San Francisco. Maar in een tijdperk van verhoogde publieke gevoeligheid voor kwesties van geslacht, ras en kolonialisme moeten musea zijn erfenis opnieuw beoordelen.

Meer genuanceerde context
Een van de curatoren van de expositie in de National Gallery zegt dan ook dat bij een expositie als deze alles in een meer genuanceerde context moet worden bekeken. 
‘Ik denk niet meer dat het voldoende is om te zeggen dat was de manier waarop ze het toen deden’ zegt hij.
De show werd gecoproduceerd met de National Gallery of Canada en werd eind mei geopend in Ottawa. Een paar dagen voor de opening besloten de nieuw aangestelde directeur van het museum en de curatoren van de tentoonstelling om enkele wandteksten te bewerken na een rondleiding door de show. Negen labels werden gewijzigd. Zo werd ‘Zijn relatie met een jonge Tahitiaanse vrouw’ veranderd in ‘Zijn relatie met een 13- of 14-jarig Tahitiaans meisje’.
Ondanks dat ontving het museum toch nog 50 klachten over Gauguin en over de museumprogrammering.

Boycot voorkomen
Natuurlijk is het goed dat museumprofessionals attent zijn op gevoeligheden die bij  hedendaagse museumbezoekers kunnen leven. Toch kan het teveel vanuit een 21ste-eeuws perspectief naar kunst van honderden jaren geleden ook het risico meebrengen van boycots van fantastische kunstwerken. Je kunt de schilder Gauguin en zijn handelen verafschuwen, zijn werk blijft geniaal

Alfred Hitchkock
In haar memoires onthult actrice Tippi Hedren wat een ware horror het was met Alfred Hitchcock aan de films ‘The Birds’ en ‘Marnie’ uit de jaren ’60 te werken. 
Ze schrijft dat de iconische regisseur, die volgens haar 'geobsedeerd' was, haar seksueel misbruikte op de set van ‘Marnie’ toen ze alleen in haar kleedkamer was.
‘Ik ben hier nooit in detail op ingegaan en dat zal ik ook nooit doen’, schrijft ze. ‘Ik zeg alleen dat hij me plotseling greep. Het was seksueel, het was pervers, het was lelijk en ik kon niet meer geschokt zijn. Hoe harder ik tegen hem vocht, hoe agressiever hij werd. Toen begon hij bedreigingen te uiten, alsof hij me iets kon aandoen dat erger was dan wat hij op dat moment probeerde te doen’. 
Toen Hedren Hitchkock afweerde, dreigde hij dat hij haar carrière zou verpesten. Ze had nog steeds een contract en zegt dat Hitchcock haar nooit meer rechtstreeks heeft gesproken, hoewel ze ‘Marnie’ nog steeds aan het filmen waren.
‘Het was een vreselijk moment waarvan ik zou willen dat ik het uit mijn geheugen kon wissen’ schrijft Hedren, moeder van actrice Melanie Griffith en grootmoeder van Dakota Johnson. 

Niet de eerste
‘Ik bekijk alle verslaggeving over Weinstein’ zegt de nu 89-jarige Hollywoodster. ‘Dit is niets nieuws en het is ook niet beperkt tot de entertainmentindustrie. Ik heb altijd te maken gehad met seksuele intimidatie, tijdens mijn modellen- en filmcarrière. Hitchcock was niet de eerste’.

Het is jammer dat de MeToo-beweging niet een jaartje of 150 eerder is ontstaan. Ze hadden ongetwijfeld korte metten gemaakt met mannetjes als Gauguin en Hitchkock. 

Bronnen: New York Times, USAToday